Biyomimetik, “Bios” (Hayat) ve “mimesis” (Taklit) kelimelerinin birleşiminden oluşan bir terimdir. Biyomimetik, doğanın çözüm yöntemlerini öğrenir ve çözüm yöntemlerinden esinlenerek ortaya yeni tasarımlar ve çözümler ortaya çıkarır. Biyomimetik tasarım yaklaşımının disiplinler arası bir bilime dönüşmesinin ve sistem tasarlayan mühendislerin ve ürün tasarlayan tasarımcıların çalışmalarında doğa ve canlılardan esinlenmelerinin başlıca nedenleri; doğada canlıların çeşitli zorlayıcı koşullara karşı dayanıklı olmaları, kendi kendini onarabilmeleri, hammaddenin doğadan karşılanması ve az miktarda kullanılması, doğal formların estetik ve basit olması, doğada bulunan süreçlerin veriminin yüksek olması, kullanılan materyalin geri dönüştürülebilir olması olarak açıklanabilir.
Geko kertenkelesi böcek ve örümceklerden daha iri olmasına rağmen, duvarda veya tavanda düşmeden rahatlıkla yürüyebilmektedir. Bu durum incelendiğinde kertenkelenin istediği yüzeye yapışmasını sağlayan mikro/nano yapıda domuz kılı benzeri bir yapının temas yüzeylerini tamamen kapladığı görülmüştür. Gekonun ayaklarında bulunan ince kıllar incelendiğinde bu yapıların yapıştığı yüzeyin düzgün olmayan kısımlarına tutunabildiği görülmüştür. Gekoda bulunan bu uzantılar taklit edilerek polimerik materyallerden “Gecko Tape” adı verilen pek çok kullanımda bile hala yapışkanlığını koruyabilen bir bant ve “Geckel” yüksek sürtünme özelliği olan yapışkan bir yüzey elde edilmiştir. Gekolar ayaklarıyla sürtünme kuvvetinden 600 kat daha büyük bir yapışkan güç üretirler. Bu tarz bir yapışma tekniğine sahip, geko benzeri ayaklarla yapılacak robotlar, duvarlarda yürüyerek yanan bir binadaki mahsur kalmış kişileri kurtarma için kullanılabilir veya araba lastiklerinin yolu daha iyi kavraması sağlanabilir. Kendi ağırlığının çok daha fazlasını taşıyan kumaşlar dokunarak üretimi de gerçekleştirilmektedir. Saniyelerin hatta saliselerin bile oldukça fazla önemli olduğu yüzme sporunda suyun vücut üzerinde oluşturduğu sürtünme direnci oldukça önemli bir faktördür ve sürtünme direncini en aza indirecek mayolar tercih edilmektedir. Bu mayolar yüzücüde olabildiğince geniş bir yüzeyi kaplar ve vücuda sımsıkı yapışır. Mayonun kumaşı, dikey reçine şeritleri üstüne köpek balığı derisinin özelliklerini taşıyan bir dokumadan ibarettir. Köpek balıkları üzerinde taramalı elektron mikroskobuyla yapılan incelemelerde, balığın derisinin şeritler içerdiği görülmüştür. Şeritler, dikey su girdapları veya su spiralleri oluşturarak suyu balığın vücuduna daha çok yapıştırır ve suyun yüzmeye karşı direncini azaltır. Şeritlerin bu etkisi "Ribblet Etkisi" olarak bilinmektedir ve son on yıldır da bu etki mayolar üzerinde uygulanmaktadır.
Güney Amerika’da yaşayan Morpho Rhetenor kelebeklerin kanatlarındaki çok katmanlı tabakalar ve boşluklar, çok hassas bir düzenle dizilerek fotonik kristal bir yapı oluşturup, yapısal olarak ışığın diğer bütün dalga boylarını geçirip maviyi yansıtarak kelebeklerin kanatlarının parlak mavi renkte görünmesine neden olmaktadırlar. Teijin Fiber firması, kelebeğin bu özelliğinden yararlanarak Morphotex adında bir kumaş üretmiştir. Malzemenin kendisi renksiz olmasına rağmen çok parlak renkler yansıtan ve yumuşak olan bu kumaş, elbise ve giysilerde kullanılmaktadır. Morphotex, üretiminde herhangi bir boyama işlemi söz konusu olmadığı için çevre dostudur, aynı zamanda su ve enerji tasarrufu sağlamaktadır. Bu kumaşın mavi, yeşil ve kırmızı renkleri üretilmiştir.
KAYNAKÇA
Gök, Mustafa. (2018). TEKSTİL TASARIMINDA DOĞADAN İLHAM ALMA (BİYOMİMETİK UYGULAMALAR). Social Sciences Studies Journal. 4. 1270-1278. 10.26449/sssj.525. https://www.researchgate.net/publication/324712885_TEKSTIL _TASARIMINDA_DOGADAN_ILHAM_ALMA_BIYOMIMETIK_UYGULAMALAR